تنوع انگیزه ها و فعالیتها در صنعت گردشگري و گسترش آن در عرصه هاي مختلف اقتصادی و اجتماعی به این صنعت ویژگیهای خاصی بخشیده است.
فرابخشی بودن و پیچیدگی مکانیزم های ارائه محصول از جمله ویژگیهای این صنعت می باشد که به تبع آن، ساختارهای تشکیلاتی و مدیریتی درگیر در این صنعت نیز از پیچیدگیهایی برخوردار می باشند.
با توجه به اینکه ارائه محصول گردشگری و ساماندهی توسعه این صنعت مستلزم مشارکت، درگیری و ارائه محصولات و خدمات متنوعی از سوي بخشهاي مختلف اقتصادي و اجتماعی میباشد، برنامه ریزي، سازماندهی، هدایت و کنترل فعالیتها و برنامه ها به ساختار تشکیلاتی نیازمند است که حرکت یکپارچه، هماهنگ و سازماندهی شده این سیستم پیچیده را تضمین نماید.
اما رسیدن به این یکپارچگی و حرکت هماهنگ نیز با پیچیدگی هایی همراه است. نیازهاي متفاوت ذینفعان، زیرساخت هاي متتوع و متفاوت مدیریت و نظارت، چالش هاي حقوقی و قانونی، مراجع چندگانه صدور مجوزها، فرایندهای طولانی و کاغذی موجب می شود که این یکپارچگی در عمل محقق نگردد.
توسعه فناوری های اطلاعاتی نوین فرصت هاي جدیدي را ایجاد کرده اند که در بستر آن هاي می توان با تسهیل فرایندهاي پیچیده فعلی و ارائه الگوهاي جدید بر سرعت و چابکی سیستم هاي فعلی افزوده و در نتیجه فضاي کسب و کارها را بهبود بخشید.
یکی از این مکانیزمها، ایجاد فضایی در جهت یکپارچه سازي فرایندها و مجوزها و استعلامهایی که در این صنعت وجود دارد که معمولا به عنوان پنجره واحد یا Single Window شناخته می شود.
مرکز تسهیل تجارت و تجارت الکترونیک سازمان ملل متحد، در گزارش شماره 33 خود پنجره واحد تجارت را چنین تعریف نموده است:
“مفهوم پنجره واحد تجارت عبارت است از تسهیلاتی که به گروه های مرتبط با حمل و نقل و تجارت این امکان را می دهد که اطلاعات و مستندات استاندارد شده برای انجام صادرات، واردات و قوانین مربوط به حمل و نقل را در یک نقطه واحد قرار دهند .در صورتی که سیستم الکترونیکی باشد اطلاعات باید فقط یکبار ارائه گردد.”
سازمان جهانی گمرك تعریف زیر را از پنجره واحد ارائه کرده است:
“محیط پنجره واحد تسهیلاتی است فرامرزی و هوشمند که به گروه های مرتبط با تجارت و حمل و نقل این امکان را می دهد که اطلاعات استاندارد شده که عمدتا به صورت الکترونیکی هستند را براي انجام صادرات، واردات و قوانین مربوط به حمل و نقل در یک نقطه واحد قرار دهند.” نکته ای که در این تعریف اضافه شده است این است که اعضای سازمان جهانی گمرك ترجیح می دهند که از واژه “محیط” پنجره واحد استفاده کنند زیرا پیاده سازی پنجره واحد مجموعه ای از تسهیلات، الزامات قانونی و نهادهای قانونی فرامرزی به صورت وابسته به هم هستند. سازمان جهانی گمرك می گوید که “ایجاد محیط پنجره واحد برای فرایندهای کنترل تبادلات مرزی ، حمل و نقل، کالاها و کارکنان که مدنظر اداره گمرك است راه حلی براي مسائل پیچیده اتوماسیون مرزی و مدیریت اطلاعات مربوط به سازمان هاي نظارتی متعدد فرامرزی است.
حوزه حمل و نقل نیز در نمایشگاه گردشگری اصفهان در خرداد سال 98 نیز از محور های نمایشگاه گردشگری می باشد.