گردشگری سلامت چیست؟
توجه صنعت توریسم و گردشگری در ایجاد شغل و نقش مهمی که در تاثیر بر هویت تاریخی و جغرافیایی یک منطقه یا کشور ایفا میکند در سال های اخیر بسیار مرد توجه قرار گرفته است.گردشگری دارای زمینه های مختلفی است که در این مقاله ما قصد داریم به گردشگری سلامت بپردازیم.
با پیشرفت این صنعت، گردشگری از حالت عام خارج شده و به شاخههای تخصصی نظیر گردشگری فرهنگی، گردشگری ورزشی، گردشگری ماجراجویانه، گردشگری مذهبی، گردشگری سلامت و غیره تقسیم شده است. آنچه که مبنای این تقسیمبندی قرار میگیرد قصد اصلی گردشگر از گردشگری است. بنابراین، افرادی که به منظور برخورداری از خدمات سلامت (پیشگیری، درمان) به کشور دیگری سفر میکنند، در زمره گردشگران سلامت قرار دارند.
توریسم درمانی یا گردشگری سلامت چیست؟
برای گردشگری سلامت، تعاریف گوناگونی بیان شده است. سازمان جهانی گردشگری (WTO) به طور خاص، گردشگری سلامت را چنین تعریف میکند : استفاده از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد (با استفاده از آبهای معدنی ، آب و هوا یا مداخلات پزشکی) منجر میشود و در مکانی خارج از محل سکونت فرد – که بیش از ۲۴ ساعت است – به طول میانجامد.
مقولهی گردشگری سلامت فراتر از گردشگری درمانی است. آبهای گرم و معدنی و لجن درمانی همراه با امکانات طبیعی نیز شامل مقولهی گردشگری سلامت است. شعار جهانی توریسم سلامت، امکانات و خدمات در حد کشورهای جهان اول یا پیشرفته و قیمتها و هزینهها در حد کشورهای در حال توسعه و جهان سوم است.
تاریخچهی گردشگری سلامت
گردشگری سلامت از زمان یونان و روم باستان وجود داشته و سپس به بسیاری از کشورهای اروپایی و نقاط دیگر دنیا توسعه یافته است. از زمان باستان، افراد زیادی با هدف آسودگی روحی و درمان به مجاورت رودخانه ها و آبهای معدنی میرفتند. آبهای گرم از زمان های قدیم با آرامش و تجدید قوای جسمی و روحی انسان همراه بوده است.
در اروپا شهرهای بسیاری در اطراف چشمههای آب معدنی و تسهیلات درمانی ساخته شده است. نمونههای آن را میتوان در شهرهای ، لاسانه، موریتس و اینترلاکن در سوییس، بادن و ویسبادن در آلمان، وین در اتریش و بوداپست در مجارستان مشاهده کرد. در این شهرها مردم از آبهای معدنی به منظور معالجه بیماریهایی همچون رماتیسم، عفونتهای پوست و سوء هاضمه استفاده میکردند.
در اروپا چشمههای آب معدنی و کلینیکهای آب درمانی در اواخر قرن هجدهم مورد توجه جدی قرار گرفتند و علاوه بر این که به تجهیزات متناسب مجهز شدند فضاهای اطراف آنها نیز برای بهرهمندی از سکون و آرامش و چشماندازهای طبیعی سامان یافتند. در این قبیل کلینیکها تیمهای مشاوره پزشکی برای تجویز مدت و نحوه استفاده از هر نوع آب برای درمان بیماریهای مختلف مشغول هستند. مراجعین به اینگونه آبها را اغلب بیمارانی که مبتلا به ناراحتیهای پوستی، دردهای روماتیسمی، ورم مفاصل، خستگی و فرسودگی مفرط جسمی، نقرس، التهاب مهرهها و ستون فقرات تشکیل میدهند.
چشمه های آب معدنی
شواهد و آثار فراوانی از اهمیت آبهای معدنی و گرم نزد ایرانیان وجود دارد. بهویژه دستهبندیهای بوعلی سینا که این مناطق را به آسایشگاههای معنوی، چشمههای درمانی و آبهای گرم تقسیم کرده و نحوه استفاده از هر دسته را مورد بررسی قرار داده، نشان از اهمیت علمی این گونه مناطق نزد ایرانیان است. پیش از آن نیز یادگارهای باقیمانده در شهر نیشابور نشاندهنده نظام کانالکشی سنگی برای انتقال آب چشمه معدنی به نزدیکی معبد آناهیتا است. این وضعیت یادآور موقعیت چشمه قدیمی مرانو در ایتالیا با قدمتی پنج هزار ساله است. چشمههای معدنی مناطق مختلف ایران دارای بیش از ۳۰ عنصر معدنی از قبیل منیزیم، پتاسیم، سولفور، کلسیم و غیره هستند و برخی از آنها خواص رادیواکتیویته دارند.
در طول زمان، گردشگری مبتنی بر استفاده از آبهای معدنی مفهوم وسیعی یافت به طوری که استفاده از ویژگیهای طبیعی مانند هوای سالم نیز جزو گردشگری سلامت محسوب میشود. با گذشت زمان مفهوم گردشگری سلامت از این هم فراتر رفته و شامل مسافرت بیماران به منظور دریافت انواع خدمات پزشکی شد. موضوع اخیر (مسافرت بیماران به منظور دریافت انواع خدمات پزشکی) نسبت به انواع دیگر گردشگری سلامت، جدید است.
در سال های اخیر تعداد گردشگران سلامت به ایران افزایش چشمگیری داشته است.
طبق گفته سعید هاشم زاده رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت، در حاشیه نمایشگاه بین المللی گردشگری و صنایع وابسته و نهمین نمایشگاه سراسری گردشگری و هنرهای سنتی ایران، سال گذشته(سال 96) حدود ۳۰۰ هزار نفر گردشگر سلامت به ایران سفر کرده اند. بخش زیادی از گردشگران سلامت ایران توسط بخش غیر رسمی و دلالان وارد کشور می شوند، به همین خاطر هاشم زاده عقیده دارد که احتمالا آمار گردشگران سلامت ایران، از رقم ۳۰۰ هزار نفر هم بیشتر است.